Te strenge en tegelijkertijd te geringe controle en begrenzing belemmert de ontwikkeling van jongeren. Dat is één van de conclusies van onderzoeken, uitgevoerd door studenten in samenwerking met de Flevo Academie Jeugd (FAJ).
FAJ is een onderdeel van Windesheim en partner van jeugdhulpregio Flevoland. Studenten van de Universiteit Utrecht deden in samenwerking met de FAJ onderzoek op het gebied van onder meer sociale netwerken, autonomie, verwijzing, controle, gezinsfactoren en groepsklimaat.
Heldere regels
Eén van de conclusies is dat zowel thuis als in de residentiële jeugdzorg er sprake moet zijn van controle en begrenzing en dat die niet te streng maar ook niet te slap moet zijn. Met name te veel vrijheid binnen open groepen leidt volgens de studenten tot het verergeren van problemen waar jeugdigen mee kampen. Zowel professionals als ondervraagde jongeren zelf vragen om heldere regels en naleving daarvan. Opmerkelijk is dat door geïnterviewden gepleit wordt voor het behoud van vrijheidsbeperkende maatregelen. Dit draagt volgens hen bij aan een veilig groepsklimaat, het bestrijden van grensoverschrijdend gedrag en de autonomie.
De studenten stelden verder vast dat systemische hulp, zeg maar hulp waarbij het gezin en andere relaties van jeugdigen zijn betrokken, vaak te laat wordt ingezet. En dat terwijl het onderzoek leert dat het betrekken van ouders juist een positief effect heeft op een mogelijke behandeling.
Ouderfiguur
Verder blijkt dat een goede relatie tussen begeleider en jongere essentieel is voor het succes van de begeleiding. “Jongeren zien begeleiders met wie zij een klik hebben vaak als een vervangende ouderfiguur”, aldus de studenten.
Aandacht is er ook voor het verwijzingsproces. De studenten stellen vast dat dit proces sterk wordt beïnvloed door de veiligheid thuis en de ernst van het gedrag van de jeugdige. Dat gedrag komt doorgaans voort uit een combinatie van problematische ouderfactoren, zoals traumatische ervaringen, scheidingen en huiselijk geweld. Voor de geboden behandeling geldt dat het effect daarvan groter wordt als er oog is voor de behoeften van de jeugdige. Als de jeugdigen de behandeling zinvol vinden, zijn zij gemotiveerd zich in te zetten. Het gevolg van deze conclusie is volgens de studenten dat jongeren inspraak moeten hebben bij het bepalen van de behandeling. En juist daaraan ontbreekt het nogal eens, lieten geïnterviewde jongeren weten.
Aan de slag
Michelle Eggermont, strategisch beleidsadviseur binnen de jeugdhulpregio, is blij met het onderzoek en met de medewerking daaraan door medewerkers van gemeenten, aanbieders van jeugdhulp, verwijzers en andere organisaties. “Mede dankzij hen biedt het onderzoek inzichten waarmee we samen aan de slag kunnen.”
De resultaten van de onderzoeken zijn te lezen op de website van FAJ. Ook de onderzoeken van 2023 zijn daar te vinden. Die onderzoeken gingen over het proces van plaatsing van jongeren in driemilieu- en JeugdzorgPlus-voorzieningen.